MATERIAL WITNESSES: Terrestrial Testimonies

H Σχολή Frances Rich School of Fine and Performing Arts και το The Demos Center του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος παρουσιάζουν την έκθεση με τίτλο Μaterial Witnesses: Terrestrial Testimonies, σε επιμέλεια της Δρα Tamara Chalabi. Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν την Πέμπτη 5 Ιουνίου 2025, 18:00-22:00 στο The Demos Center που βρίσκεται στην οδό Ηπίτου 17 στην Πλάκα. Η έκθεση είναι δωρεάν και ανοιχτή στο κοινό

O πηλός και τα υφαντά —δύο από τα πιο αρχαία και εκφραστικά υλικά της ανθρωπότητας— λειτουργούν ως βαθιά μάρτυρες της ανθρώπινης εμπειρίας. Μέσω του τυπώματος και της ύφανσης, αυτά τα υλικά διατηρούν οικείες αποτυπώσεις της επαφής και της πρόθεσης, δημιουργώντας μόνιμες καταγραφές χειρονομιών μέσα στον χρόνο. Η έκθεση συγκεντρώνει δέκα διακεκριμένους καλλιτέχνες από τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή που ζουν είτε εντός είτε εκτός των συνόρων της χώρας τους και εξερευνούν τη μακρόχρονη σχέση της ανθρωπότητας με δύο από τα αρχαιότερα μέσα καλλιτεχνικής

έκφρασης: της κεραμικής και της υφαντουργίας, αξιοποιώντας την έμφυτη ικανότητα αυτών των υλικών για καταγραφή μνήμης και μαρτυριών. Η σχέση μεταξύ πηλού και υφαντών είναι βαθιά συνυφασμένη με την ανθρώπινη πολιτισμική μνήμη. Από τα αποτυπωμένα μοτίβα στα αρχαία αγγεία μέχρι τις κωδικοποιημένες αφηγήσεις στην παραδοσιακή υφαντική, τα υλικά αυτά έχουν από καιρό χρησιμεύσει ως αποθήκες πολιτιστικής γνώσης και τεχνικής καινοτομίας. Αυτό αποτυπώνεται πιο ποιητικά στην Κοιμωμένη της Μάλτας, ένα νεολιθικό πήλινο ειδώλιο που αποτελεί πρώιμη απόπειρα της ανθρωπότητας να αποτυπώσει τη μορφή του σώματος αλλά και του υφάσματος. Μέσα από το έργο τους, οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες συνδέουν τις παραδοσιακές τεχνικές χειροτεχνίας με σύγχρονους διαλόγους για την ταυτότητα, τη μνήμη και την διατήρηση των πολιτιστικών παραδόσεων. Τα επιλεγμένα έργα, ανάμεσά τους αρκετές νέες αναθέσεις, καταδεικνύουν διαφορετικές προσεγγίσεις στην υλική μαρτυρία:

Τα έργα του Paolo Colombo για το ITERARTE αγκαλιάζουν την παράδοση Chamba Rumal –μια τεχνική κεντήματος του 17ου αιώνα που κάποτε εφαρμοζόταν από τις βασιλικές γυναίκες των Ιμαλαΐων–, όπου οι μεταξωτές κλωστές μεταμορφώνουν τη μουσελίνα σε περίπλοκες αφηγήσεις. Η χαρακτηριστική οπτική του γλώσσα από γραμμές, τελείες και τετράγωνα, αρχικά εμπνευσμένη από βυζαντινά και κλασικά ψηφιδωτά, βρίσκει νέα απήχηση μέσω της κλωστής. Τα κεντημένα έργα επεκτείνουν τη διαλογιστική πρακτική του σε υφαντική μορφή, όπου κάθε βελονιά απηχεί την ακριβή γεωμετρία των

συνθέσεών του, ενώ παράλληλα εμπλέκεται με τις ζωντανές χειροτεχνικές παραδόσεις της ινδικής υποηπείρου.

Η Ηλιοδώρα Μαργέλλου καταπιάνεται βαθιά με τη διπλή κληρονομιά του κεντήματος ως οικιακή τέχνη και εργαλείο αντίστασης. Τα σχολαστικά κεντημένα έργα της, που χρειάστηκαν μήνες υπομονετικής εργασίας, ξεφεύγουν από τις παραδοσιακές δομές πλέγματος για να δημιουργήσουν συναισθηματικά τοπία που αποκαλύπτονται διαφορετικά από μακριά και σε στενή εγγύτητα. Το έργο Hope, a Field of Poppies –που δημιουργήθηκε σε συνεργασία με την INAASH μέσω του ITERARTE– συνδέει την πρακτική της με τις Παλαιστίνιες γυναίκες πρόσφυγες στον Λίβανο, αναγνωρίζοντας τον συνεχή ρόλο του κεντήματος ως φορητού μέσου πολιτιστικής διατήρησης και αντίστασης.

Το νέο και το υπάρχον έργο του Majd Abdel Hamid επαναχρησιμοποιεί το ύφασμα και το κέντημα για να υπογραμμίσει τις πολύπλευρες διαστάσεις της χρήσης, προσκαλώντας τον θεατή να συμμετάσχει μαζί του στην επανεξέταση των εννοιών της μνήμης, του τραύματος και των ψυχολογικών αποχρώσεων ως ένα συνεχές αρχείο της ύπαρξης. Το έργο του μετατρέπει τα υλικά σε αρχεία της ανθρώπινης εμπειρίας, αμφισβητώντας τις συμβατικές προσεγγίσεις της τεκμηρίωσης.

Τα κεραμικά έργα των Elif Uras και Tancredi di Carcaci διερευνούν πώς οι παραδοσιακές μορφές μεταφέρουν σύγχρονες πολιτισμικές εντάσεις. Δουλεύοντας ανάμεσα στη Νέα Υόρκη και το Iznik –το ιστορικό κέντρο της οθωμανικής κεραμικής παραγωγής– η Uras δημιουργεί πλάκες ζωγραφικής με τροχήλατο πηλό που γεφυρώνουν την κεραμική και τα υφασμάτινα μοτίβα, υπογραμμίζοντας τη γυναικεία εργασία και την τάξη μέσω των παραδοσιακών τεχνικών και της σύγχρονης ευαισθησίας.

Ο Di Carcaci χρησιμοποιεί την αρχαία πρακτική των σπολίων –την επαναχρησιμοποίηση αρχιτεκτονικών σπαραγμάτων– ως μεταφορά για τη μεταβαλλόμενη σχέση μας με το ιερό, εξετάζοντας πώς οι

σύγχρονες μορφές ειδωλολατρίας ξεπηδούν από τα ερείπια των θρησκευτικών εικόνων.

Τα βαθιά πολυεπίπεδα έργα του Francesco Simeti αντλούν από κοινωνικούς, φιλοσοφικούς και περιβαλλοντικούς λόγους, εξερευνώντας ιδιαίτερα τη διπλή φύση του νερού μέσω ψηφιακών κολάζ και υφασμάτινων εγκαταστάσεων. Μέσα από πολυεπίπεδες εικόνες που ενσωματώνουν ιστορικές και σύγχρονες πηγές, τα έργα του χαρτογραφούν τη μεταμόρφωση των φυσικών τοπίων, χρησιμοποιώντας

την εγγενή μεταβλητότητα του υφάσματος για να προβληματιστούν σχετικά με τις

οικολογικές αλλαγές και την ανθρώπινη παρέμβαση.

Μέσα από μια δυναμική συγχώνευση από παγιέτες, γκουάς και γραφίτη, τα έργα της Λυδίας Δεληκούρα εξερευνούν τους στενούς δεσμούς μεταξύ ανθρώπων, πλασμάτων και τοπίου. Τα πολυεπίπεδα έργα της δημιουργούν αρμονικούς χώρους όπου τα αστραφτερά στοιχεία –φυσικά και συνθετικά– συνυφαίνονται με θέματα αδελφοσύνης και ανέφικτης αγάπης, αντλώντας έμπνευση από την κλασική μυθολογία. Αυτή η καλλιτεχνική έρευνα επεκτείνεται και στις συνεργασίες της με την ITERARTE, όπου οι πίνακες μετατρέπονται σε λειτουργικά αντικείμενα όπως σκαμπό, αμφισβητώντας τις συμβατικές διακρίσεις μεταξύ Καλών Τεχνών και design, ενώ διατηρούν σχολαστικά τα ίχνη της υλικής εξέλιξης.

H Hale Ekinci μετατρέπει τα οικιακά υφάσματα σε αποθήκες της μνήμης των μεταναστών, συγχωνεύοντας τις παραδόσεις της Μέσης Ανατολής και της Δύσης μέσω μιας ιδιαίτερης διαδικασίας επαναχρησιμοποίησης οικογενειακών φωτογραφιών. Στην πρόσφατη ανάθεση Under One Roof (2025), αποκρύπτει τα πρόσωπα με γαλλικούς κόμπους και επικαλύπτει παραδοσιακά μοτίβα της Μέσης

Ανατολής με σύγχρονα δυτικά σύμβολα. Επηρεασμένη από την τουρκική «οya» –κωδικοποιημένα δαντελένια τελειώματα στα κεφαλομάντιλα που χρησιμοποιούνται παραδοσιακά από τις γυναίκες εν είδει εξωλεκτικής επικοινωνίας– το έργο διαθέτει υπερβολικά, πολύχρωμα τελειώματα από βελονάκι που θυμίζουν παραγράφους ή γράμματα, παραπέμποντας σε μηνύματα από μόνες τους.

Τα κεραμικά της Afsoon ισορροπούν μεταξύ πρακτικής χρήσης και αφήγησης, αντλώντας στοιχεία από το διαπολιτισμικό της ταξίδι από το Ιράν, μέσω Καλιφόρνια, στο Λονδίνο. Το έργο Fools and Devils (2025) μετατρέπει τα παραδοσιακά περσικά αγγεία σε σύγχρονες αφηγήσεις. Κάθε κομμάτι συγχωνεύει πολιτιστικά σύμβολα με στοιχεία που μοιάζουν με φυλαχτά, ξαναζωντανεύοντας μια αρχαία ιστορία αθωότητας και πειρασμού μέσα από το πρίσμα της διασπορικής ταυτότητας.

Το έργο της Nuveen Barwari υλοποιεί την πολυπλοκότητα της κουρδοαμερικανικής ταυτότητας μέσα από κλωστοϋφαντουργικές παρεμβάσεις. Στο έργο Cola and Chiya, συνταιριάζει αναφορές από κουρδικά βουνά με εικόνες της Coca-Cola, δημιουργώντας έναν φορτισμένο διάλογο μεταξύ παραδοσιακών και σύγχρονων πολιτισμικών συμβόλων. Οι αρχιτεκτονικές της εγκαταστάσεις παραθύρων, κατασκευασμένες από τέσσερα παραδοσιακά κουρδικά φορέματα που αντιπροσωπεύουν τις περιοχές του Κουρδιστάν, μετατρέπουν οικεία ενδύματα σε μνημειακές κατασκευές που μιλούν τόσο για τον κατακερματισμό, όσο και για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς πέρα από τα σύνορα. Μέσω αυτών των ποικίλων προσεγγίσεων, ο πηλός και το ύφασμα αναδύονται όχι απλώς ως καλλιτεχνικά μέσα αλλά ως ενεργοί συμμετέχοντες στη διατήρηση και τον μετασχηματισμό της πολιτισμικής μνήμης. Κάθε έργο λειτουργεί ως μάρτυρας και μαρτυρία, μιλώντας για την ατελείωτη δύναμη των υλικών να μεταφέρουν ανθρώπινες ιστορίες μέσα από τον χρόνο και τη γεωγραφία.

Στην έκθεση συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Afsoon, Nuveen Barwari, Tancredi di Carcaci, Paolo Colombo, Lydia Delikoura, Hale Ekinci, Majd Abdul Hamid, Iliodora Margellos, Francesco Simeti, Elif Uras.