J'ai perdu mon Eurydice

Η Γκαλερί Ελένη Κορωναίου παρουσιάζει με χαρά την ατομική έκθεση J'ai perdu mon Eurydice (Έχασα την Ευρυδίκη μου) της Χριστίνας Δημητριάδη, η οποία έρχεται στην Αθήνα από τη Schwartzsche Villa (Βερολίνο). Η νέα παρουσίαση σηματοδοτεί το τρίτο μέρος μιας εν εξελίξει καλλιτεχνικής πορείας που η Δημητριάδη ξεκίνησε το 2015 και αποτελεί τη συνέχεια της χειμερινής της έκθεσης Horizon Wanderers στην γκαλερί. Μέσα από την τριλογία των φωτογραφικών έργων – Island Hoping, Horizon Wanderers και J’ai perdu mon Eurydice – η καλλιτέχνις εξερευνά τη Μεσόγειο, και ιδιαίτερα το Αιγαίο, αναδεικνύοντας τις πολυεπίπεδες ιστορίες, τις μυθολογίες και τις διαρκώς μεταβαλλόμενες πολιτισμικές ταυτότητες της περιοχής.

Παράλληλα, στα εγκαίνια της έκθεσης θα παρουσιαστεί και το νέο βιβλίο της Χριστίνας Δημητριάδη, από τον εκδοτικό οίκο Kerber Verlag, με κείμενα των Ewa Majewska, Övül Ö. Durmusoglu και Dr Christine Nippe. Η έκδοση I have lost my Eurydice υλοποιήθηκε με την υποστήριξη του Exhibition Fund of the Municipal Galleries, Berlin καθώς και με τη στήριξη του NEON Organisation for Culture and Development.

Ακολουθεί το κείμενο της έκθεσης από την Δρ. Christine Nippe, επιμελήτρια της έκθεσης και Συντονίστρια Προγράμματος Εικαστικών Τεχνών στο Schwartzsche Villa, Γραφείο Πολιτισμού Steglitz-Zehlendorf.

Στο J'ai perdu mon Eurydice (2021–25), η Δημητριάδη ξεκινά μια συναρπαστική αναζήτηση για τα ίχνη των αρχαίων μαρμάρινων διαδρομών. Αυτό το λευκό πέτρωμα, σύμβολο του αρχαίου κόσμου, αποκαλύπτει θεμελιώδεις ανθρωπολογικούς μηχανισμούς. Η φωτογράφος αντιλαμβάνεται το μάρμαρο ως έκφραση της ανθρώπινης αναζήτησης για ομορφιά και δημιουργία – αλλά και ως πιθανό όχημα σκοτεινών ιδεών. Η ουσία του βρίσκεται στη διάρκειά του. Ως υλικό ενσαρκώνει την κομψότητα, την ιστορία και τον πολιτισμό του μεσογειακού κόσμου και κατέχει κεντρική θέση στην πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης. Ωστόσο, το ίδιο αυτό πέτρωμα που τιμά την ομορφιά και τη μνήμη, μπορεί εξίσου εύκολα να μετατραπεί σε σύμβολο ηγεμονίας και δέους. Στη μεγαλοπρέπειά του, το μάρμαρο αντανακλά τόσο τη λαμπρότητα όσο και το σκοτάδι της ιστορίας – εκεί όπου έχουν ανεγερθεί μνημεία τρόμου.

Το έργο της Δημητριάδη εγείρει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με την κατάσταση στη (νότια) Ευρώπη. Οι φωτογραφίες της προσκαλούν τον θεατή να σκεφτεί το παρελθόν και ταυτόχρονα να στοχαστεί το παρόν και το μέλλον. Σε μια εποχή ταχύτατων αλλαγών, η τέχνη της προσφέρει μια μοναδική προοπτική πάνω στις συνεχώς μεταβαλλόμενες ερμηνείες των ιστορικών γεγονότων. Το εικαστικό αυτό ταξίδι δεν είναι μόνο μια βαθιά εξερεύνηση της ανθρώπινης φύσης, της ιστορίας και των περίπλοκων σχέσεων ανάμεσα στον άνθρωπο και το περιβάλλον της Μεσογείου, αλλά και ένας στοχασμός πάνω στην κατάσταση της δημοκρατίας. Αναφέρεται σε πολλαπλά θέματα και μύθους μέσα σε αυτό το πλαίσιο.

Η έκθεση J’ai perdu mon Eurydice εμπνεύστηκε από έναν στίχο της όπερας του Gluck, βασισμένης στην ιστορία του Ορφέα και της Ευρυδίκης. Στον αρχαίο ελληνικό μύθο, ο Ορφέας χάνει την αγαπημένη του Ευρυδίκη και επιχειρεί να την επαναφέρει από τον Κάτω Κόσμο. Η Δημητριάδη δανείζεται αυτόν τον στίχο καθώς έχει βιώσει προσωπικά την απώλεια «του ανήκειν»: σε αντίθεση με την τοπική παράδοση της μεταβίβασης των ονομάτων από γενιά σε γενιά, δεν κληρονόμησε το όνομα Ευρυδίκη από τους Έλληνες προγόνους της.

Ο συνθέτης Gluck μετέτρεψε τον μύθο σε όπερα. Η Δημητριάδη τον αξιοποιεί για να δημιουργήσει μια νέα αφήγηση που πραγματεύεται πολλαπλές ταυτότητες, οι οποίες διαπλέκονται και σκηνοθετούνται ανάμεσα στα ερείπια του μαρμάρινου θεάτρου που φωτογραφίζει. Μέσα από τη συνομιλία της με αρχαία θέματα και υλικά, η Δημητριάδη στοχάζεται πάνω στην πολιτιστική κληρονομιά και τη σημασία της στο παρόν. Η έκθεση θίγει τις συνεχώς μεταβαλλόμενες πολιτισμικές επιρροές, τις μεταναστευτικές ροές και τις ερμηνείες των ιστορικών γεγονότων που αποκαλύπτουν κοινωνικές δυναμικές. Η καλλιτέχνις διαθέτει ένα «διεισδυτικό βλέμμα» και εξετάζει τους τόπους και τη σημασία τους. Στρέφει την προσωπική της ματιά όχι μόνο στις βραχονησίδες του Island Hoping αλλά και στα ναυάγια του Σαρωνικού και στο αρχιπέλαγος των Φούρνων Κορσέων, όπου ένα επιβλητικό αρχαίο λατομείο βρίσκεται δίπλα σε μια παραλία γεμάτη από λευκά μαρμάρινα βότσαλα. Έχει επίσης στρέψει την προσοχή της στη Δήλο, ένα νησί-μουσείο που διατηρεί κάθε ερείπιο και μνημείο ενός μεγάλου πολιτισμού, του αρχαίου ελληνικού κόσμου – όπως και στο J’ai perdu mon Eurydice.

Οι φωτογραφίες της Δημητριάδη αποκαλύπτουν τη βαθιά γνώση της για αυτούς τους τόπους. Ο γεωγράφος Yi-Fu Tuan (Κίνα 1930 – ΗΠΑ 2018) σημειώνει ότι οι συντεθειμένες αρχιτεκτονικές των χώρων δεν είναι αναγνώσιμες για όλους και απαιτούν ειδική γνώση. Στο Space and Place – The Perspective of Experience (1977), ο Tuan υποστηρίζει ότι δεν είναι όλοι σε θέση να «διαβάσουν» ή να ερμηνεύσουν τους αρχιτεκτονικούς χώρους. Η κατανόηση και η αντίληψη των τόπων απαιτεί ειδική γνώση ή εξασκημένο βλέμμα. Αυτό τονίζει την ιδέα ότι η ερμηνεία των χώρων δεν είναι καθολική: εξαρτάται από τις ατομικές εμπειρίες, την εκπαίδευση και το πολιτισμικό υπόβαθρο. Με την προσέγγισή του περί «διεισδυτικού βλέμματος», ο Tuan τονίζει ότι ιδίως οι καλλιτέχνες μεταδίδουν λεπτές ανθρώπινες εμπειρίες στα έργα τους (Yi-Fu Tuan, 2007, σελ. 7). Αυτό σημαίνει ότι η ερμηνεία και η εκτίμηση του δομημένου περιβάλλοντος απαιτεί βαθμό εξειδίκευσης ή εξασκημένο βλέμμα. Αυτές οι έννοιες του Tuan είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την κατανόηση των αστικών τοπίων, της αρχιτεκτονικής ιστορίας και της υποκειμενικής αντίληψης του δομημένου περιβάλλοντος. Το ίδιο ισχύει και για τη Δημητριάδη και τη πρόσφατη φωτογραφική σειρά της J’ai perdu mon Eurydice.

Η έκθεση J’ai perdu mon Eurydice ερμηνεύει τον μύθο του Ορφέα και της Ευρυδίκης με σύγχρονο τρόπο: αντί να εικονογραφείται άμεσα, ο μύθος εκπροσωπείται μέσα από τον συμβολισμό του μαρμάρου. Το λευκό αυτό υλικό λειτουργεί ως μια μεταφορά για τον αρχαίο κόσμο και τις ανθρώπινες επιθυμίες, όπως η λαχτάρα του Ορφέα για την Ευρυδίκη. Η Δημητριάδη ακολουθεί τις αρχαίες διαδρομές του μαρμάρου με τρόπο που μπορεί να ερμηνευθεί ως μια σύγχρονη Οδύσσεια. Όπως το ταξίδι του Ορφέα στον Άδη, το θέμα της είναι η απώλεια και η αναζήτηση αυτού που χάθηκε, αντανακλώντας τον πυρήνα του μύθου του Ορφέα. Στην αναζήτησή της, η καλλιτέχνις αγγίζει βιογραφικές αλλά και κοινωνικές διαστάσεις. Συνδέει την αρχαία ιστορία με σύγχρονα γεωπολιτικά και οικολογικά ζητήματα, τοποθετώντας τον μύθο σε ένα σύγχρονο πλαίσιο. Μας υπενθυμίζει διακριτικά τη γενέτειρα της δημοκρατίας και του αρχαίου ελληνικού θεάτρου, τόπο παιδείας, όπως και τις πρώτες πόλεις της αρχαιότητας, που παραμένουν διατηρημένες ανάμεσα στα ερείπια του μαρμάρου. Στο πλαίσιο των τρεχουσών εξελίξεων στις δυτικές κοινωνίες και των σοβαρών αναταράξεων και κινδύνων που αντιμετωπίζει η δημοκρατία, αποτελεί δύναμη της καλλιτέχνιδας, η έντονη συνείδηση για την ανάγκη καλλιέργειας της ατομικής επίγνωσης και της ευθύνης για την κοινωνία και τη δημόσια σφαίρα.

2 Οκτωβρίου - 29 Νοεμβρίου 2025

Εγκαίνια: Πέμπτη 2 Οκτωβρίου, 7 – 9:30 μ.μ.

Ώρες λειτουργίας: Τρ.- Παρ. 12-6 μ.μ., Σαβ. 12-4 μ.μ.

***

Η Χριστίνα Δημητριάδη (γεν. Θεσσαλονίκη, 1967), είναι καλλιτέχνης, φωτογράφος. Είναι απόφοιτος του New School of Social Research - Parsons School of Design της Νέας Υόρκης. Από το 1993 ζει και εργάζεται στο Βερολίνο. Έργα της Δημητριάδη έχουν φιλοξενηθεί σε σημαντικά καλλιτεχνικά κέντρα και θεσμούς τέχνης, όπως η Berlinische Galerie στο Βερολίνο, το MEP La Maison Européenne de la Photographie στο Παρίσι, το Istanbul Modern, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στην Κωνσταντινούπολη, το mumok Museum Moderne Kunst Stiftung Ludwig στη Βιέννη, το EMST Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Αθήνα, το MOMus, Μητροπολιτικός Οργανισμός Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης, το Kέντρο Tεχνών Δήμου Αθηναίων, το C.R.A.C. Centre Régional d'Art Contemporain Languedoc Roussilon στη Σέτ, την Auckland Triennial, την Biennale της Κωνσταντινούπολης, τη Μόσχα Photo Biennale, τη Μπιενάλε Θεσσαλονίκης και τη Φωτογραφική Μπιενάλε Θεσσαλονίκης.