“YOUTH”: Η πρώτη ατομική έκθεση της Anne Imhof στο Stedelijk

Κεντρική Εικόνα: Eliza Douglas in Moscow, February 12, 2022. By Anne Imhof. Directed by Jean-René Étienne and Lola Raban-Oliva. Courtesy of the artist, Galerie Buchholz & Sprüth Magers. Produced with the support of Garage Museum of Contemporary Art, Moscow, Hartwig Art Foundation and Stedelijk Museum Amsterdam | Πηγή εικόνας: stedelijk.nl

Η Anne Imhof είναι μια σύγχρονη Γερμανίδα καλλιτέχνις, γνωστή για τις performance της, τη ζωγραφική και τις εγκαταστάσεις της. Έχει χαρακτηριστεί ως η “φωνή” της νέας γενιάς καλλιτεχνών, που ασπάζεται μια καθόλα μηδενιστική φιλοσοφία. Τα σκληρά υλικά που χρησιμοποιεί, όπως το μαύρο dibond αλουμίνιο, οι γυάλινοι πλίνθοι, και ο συνδυασμός αυτών με την παρουσία Goth performers με “χαλί” τους heavy-metal και ηλεκτρονική μουσική, είναι προσεκτικές και συνειδητές επιλογές σε όλα τα έργα της που έχουν ξεχωρίσει. Στόχος της είναι η κριτική των δυναμικών που δημιουργούνται μεταξύ των διαφόρων εξουσιών. Ο τρόπος απόδοσης των κοινωνικοπολιτικών αυτών ρήξεων προκαλεί την ανησυχία και το αίσθημα του ανοίκειου στον θεατή. Σημαντικό μέσο της είναι η γλώσσα του σώματος, η οποία μεταδίδει διφορούμενα μηνύματα, συχνα αντίθετα με τα όσα πραγματικά θέλει να εκφράσει νοηματικά, πάντα σε συνδυασμό με μουσική.

Το "Youth", τώρα στο Μουσείο Stedelijk, επρόκειτο αρχικά να πραγματοποιηθεί τον περασμένο Απρίλιο στο μουσείο Garage της Μόσχας. Σημαντικό μέρος της τελικής εγκατάστασης, που πραγματοποιήθηκε τελικά στο Άμστερνταμ, είναι ακριβώς αυτή η μετακίνηση και ο επαναπροσδιορισμός του τελικού έργου λόγω του Ρωσικο-Ουκρανικού πολέμου. Η Imhof βρισκόταν ήδη στη Ρωσία για τα γυρίσματα μιας ταινίας, όταν ξέσπασε ο πόλεμος στα τέλη Φεβρουαρίου. Δύο μέρες αργότερα, το Garage ανακοίνωσε πως διακόπτει όλο τον ετήσιο προγραμματισμό του. «Όλοι ξέραμε ότι υπήρχαν τανκς γύρω από την Ουκρανία, αλλά πολλοί από εμάς πιστεύαμε στη δύναμη της διπλωματίας», σημείωσε η Imhof κατά την εναρκτήρια ομιλία της την Πέμπτη, 29 Σεπτεμβρίου. Αυτή και άλλοι επαγγελματίες της τέχνης άρχισαν να αντιμετωπίζουν προβλήματα με τα όρια τα οποία μπορούσαν να ξεπεράσουν κάνοντας τέχνη σε ρωσικό έδαφος, και με το τι σήμαινε τελικά η σκληρή πραγματικότητα ενός πολέμου σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Anne Imhof, YOUTH, exhibition render. Image from sub (Exhibition Architecture and Supervision). | Πηγή εικόνας: stedelijk.nl

Η έκθεση, που τελικά άνοιξε τις πόρτες της τον Οκτώβρη στο Άμστερνταμ, είναι καθηλωτική. Η καλλιτέχνις δημιουργεί έναν λαβύρινθο που οικειοποιείται έναν από τους μεγαλύτερους εκθεσιακούς χώρους σε όλη την Ολλανδία. Με την προσθήκη mixed media, η Imhof καταλαμβάνει κυριολεκτικά τον χώρο στο Stedelijk. Το κενό, ωστόσο, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη διευθέτηση του χώρου της. Οι θεατές καλούνται να περιπλανηθούν ανάμεσα σε ντουλάπια γυμναστηρίου, στοίβες από λάστιχα αυτοκινήτων και σε αδιέξοδα δωμάτια. Στα δωμάτια που δημιουργεί βρίσκονται κάθε λογής αντικείμενα της μαζικής παραγωγής, μέχρι και πίνακες ζωγραφικής και οθόνες, ενώ διάφοροι τοίχοι έχουν καλυφθεί με γκράφιτι. 

Installation view of Anne Imhof’s “Youth.” Stedelijk Museum Amsterdam co-presented with Hartwig Art Foundation. Photo: Peter Tijhuis | Πηγή εικόνας: news.artnet.com

Η απουσία performer από τον χώρο έρχεται σε αντιδιαστολή με αυτά στα οποία η καλλιτέχνις έχει συνηθίσει το κοινό της, το οποίο μοιάζει να αναζητά στον χώρο που εξερευνά, την ίδια ή κάποιον εκπρόσωπό της, ένα ξάφνιασμα που δεν έρχεται ποτέ. Η απουσία στους κενούς -γεμάτους κάθε λογής media- χώρους γίνεται ακόμα πιο έντονη, με την απουσία της Ίμχοφ ακόμα και από τις βιντεο-εγκαταστάσεις της, στις οποίες επιλέγει να εκφραστεί μέσω ενός “άβαταρ”, της performer Eliza Douglas με την οποία συνεργάζεται συχνά. Ποιος θα ήταν καλύτερος τρόπος να μιλήσει για τον θάνατο και την ατέρμονη πτώση μιας κοινωνίας, από το να είναι και ο ίδιος ο καλλιτέχνης απών; Ο ήχος, βασικό στοιχείο στη δουλειά της, έχει και στην έκθεση αυτή έντονη παρουσία. Σε συνεργασία με τον Γερμανο-Τούρκο ράπερ Ufo361 και τη γνωστή μουσικό Arca από τη Βενεζουέλα, δημιουργήθηκε η μουσική επένδυση που πλαισιώνει και στοιχειώνει τους άδειους χώρους της συνολικής εγκατάστασης. 

Anne Imhof, “The ride”, 2022. Featuring Eliza Douglas. Directed by Jean-René Étienne and Lola Raban-Oliva. Courtesy of the artist, Galerie Buchholz & Sprüth Magers. Produced with the support of Garage Museum of Contemporary Art, Moscow, Hartwig Art Foundation and Stedelijk Museum Amsterdam.

Και στο συγκεκριμένο έργο είναι εμφανής η επιρροή του folklore και του μυθολογικού στοιχείου, χαρακτηριστικές και αναπόσπαστες αναφορές στο συνολικό corpus δουλειάς της Imhof. Η ροπή της προς τον μηδενισμό και την post-apocalyptic απόδοση των αναφορών στην πολιτιστική ιστορία και την παράδοση, είναι διάχυτη σε όλους τους χώρους του Stedelijk που έχει καταλάβει για τη συγκεκριμένη έκθεση. Την ένταση και το άγχος του δυστοπικού μέλλοντος εντείνει το νέο έργο-βίντεο που η καλλιτέχνις δημιούργησε συγκεκριμένα για την έκθεση αυτή, το οποίο έχει γυρίσει στη χιονισμένη Μόσχα, ένα έργο που είναι καθηλωτικό για τη διαδρομή που διέγραψε από τη βιντεοσκόπησή του πριν την έναρξη του πολέμου και με σκοπό την έκθεσή του στη Μόσχα, ως την τελική παρουσίασή του και την επανανοηματοδότησή του στα πλαίσια μιας έκθεσης -αντικειμενικά μακριά από τον πόλεμο, που όμως τον σχολιάζει.

Calculated 3D model of HEXAGON executed in preparation of Anne Imhof’s initial exhibition plans at Garage Museum, December 2021. Courtesy of Katya Inozemtseva. | Πηγή εικόνας: stedelijkstudies.com

Η Imhof είναι τρομερά ενεργή καλλιτέχνις, που σταδιακά αποκτά όλο και σημαντικότερη δημοτικότητα και διακρίσεις. Κέρδισε τον διάσημο Χρυσό Λέοντα στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2017 για το έργο της “Faust”. Οι εκθέσεις που ακολούθησαν στην Tate Modern και στο Palais de Tokyo (το 2021) απέσπασαν διθυραμβικά σχόλια, τόσο από τα μέσα ενημέρωσης όσο και από το κοινό. Το 2021, η λίστα «Power 100» του Art Review κατέταξε την Anne Imhof στις κορυφαίες 5 νέες καλλιτέχνιδες. Σήμερα ζει και εργάζεται στη Φρανκφούρτη του Μάιν της Γερμανίας. Το Youth είναι η πρώτη ατομική της έκθεση στην Ολλανδία, και θα παραμείνει ανοιχτή στο κοινό μέχρι και τις 29 Ιανουαρίου του 2023.