Κυριακή Γονή: «Με ενδιαφέρει να δημιουργώ ένα οικοσύστημα, έναν χώρο όπου το κοινό μπορεί να “εμβυθιστεί’’»

A way of resisting (Athens Data Garden) | Solo show at Onassis Steg, 2020 | Photo by Nikos Kokkas

Με σπουδές επικεντρωμένες τόσο στις τέχνες όσο και στην κοινωνική ανθρωπολογία, το έργο της Κυριακής Γονή είναι καινοτόμο, αφού η καλλιτέχνις διαπλέκει τους προαναφερθέντες κλάδους με την πανταχού παρούσα, στις μέρες μας, τεχνολογία. Ωστόσο, η δουλειά της καλύπτει ένα φάσμα μέσων, όπως, μεταξύ άλλων: βίντεο, ήχο, ζωγραφική, κώδικα, γλυπτά, με τα οποία δημιουργεί πολυμεσικές εγκαταστάσεις. Η εγκατάσταση Not allowed for Algorithm Audience (2021), μέρος της συλλογής Art Collection Telekom (αυτή την περίοδο παρουσιάζεται ως ατομική έκθεση στην γκαλερί The Breeder, στην Αθήνα), όπως μας αναφέρει η ίδια, «… συνδυάζει επιστημονική έρευνα με πλασματικά στοιχεία -ένας ψηφιακός βοηθός σε ένα τυπικό αθηναϊκό διαμέρισμα βγαίνει από τον ρόλο του βοηθού και μοιάζει σα να επαναστατεί ενάντια στον ψηφιακό ιμπεριαλισμό και τα μονοπώλια, διεκδικώντας έναν δικαιότερο ψηφιακό κόσμο για τους ανθρώπους, αλλά και τις ίδιες τις μηχανές».

The Future Light Cone, Signal from Mars, still image 2022 © Kyriaki Goni

Η δουλειά της –που αν μη τι άλλο, αφορά τα πάντα, από τον κόσμο γύρω μας μέχρι την τεχνητή νοημοσύνη– παρουσιάζεται σε όλο τον κόσμο, καθιστώντας τα βαθύτερα μήνυματά της καθολικά. Άλλωστε, η εγκατάσταση A way of resisting για παράδειγμα (παρουσιάζεται στη μεγάλη ομαδική έκθεση 1.5 Degrees, Interdependencies between Life, the Cosmos, and Technology, στην Kunsthalle Mannheim), γίνεται πιο κατανοητή από το κοινό, αφού το θέμα της σχέσης των ανθρώπων με τα φυτά και η θέση της τέχνης και της τεχνολογίας σε αυτήν μπορούν εύκολα να επηρεάσουν θετικά την κλιματική αλλαγή που γίνεται αντιληπτή σε όλους μας. 

A secret, dense network of roots on Acropolis. A way of resisting (Athens Data Garden), drawing, 160 x 120 cm 2020 © Kyriaki Goni.

Η εγκατάσταση The Mountain Island Shall Mourn us Eternally (Dolomites Data Garden) (2022) εκτέθηκε το 2022 στην 8η Gherdëina Biennale στην Ιταλία, μέχρι τις αρχές του Απριλίου παρουσιαζόταν ως ατομική έκθεση στο Blenheim Walk Gallery στο Λιντς, ενώ στο τέλος Απριλίου θα το δούμε στο Science Gallery του Λονδίνου. Σύμφωνα με τη Γονή, στο βίντεο παρουσιάζεται «… ένα φανταστικό υβριδικό φυτό, το οποίο απευθύνεται στους ανθρώπους μέσω μιας ΤΝ… Το υβριδικό φυτό, λοιπόν, κάνει μια αναδρομή στο βαθύ παρελθόν τής εν λόγω περιοχής και φτάνει στο παρόν μιλώντας για τη μετακίνηση φυτών (species migration) που παρατηρείται στην περιοχή. Αυτή η συμπεριφορά –που παρατηρείται και σε άλλες περιοχές– συνδέεται με την αυξανόμενη θερμοκρασία, καθώς τα φυτά αναζητούν πιο ψυχρό κλίμα και, φτάνοντας στις κορυφές –σε ένα κοντινό μέλλον–, θα αφανιστούν». Έτσι, τα Data Gardens (Athens Data Garden και Dolomites Data Garden) είναι, ουσιαστικά, ψηφιακοί ενδημικοί κήποι αυτόχθονων φυτών, με στενό γεωγραφικό και οικολογικό φάσμα. Οι κοινότητες γύρω από τους κήπους αποθηκεύουν την ψηφιακή τους μνήμη στο γενετικό υλικό των φυτών, προστατεύοντας συγχρόνως τα φυτά και τα οικοσυστήματά τους.

Copy of, Not allowed for algorithmic audiences 2021 Copyright Kyriaki Goni Courtesy The Breeder, Photos by Athanasios Gatos. 

Το τρίπτυχο παρελθόντος-παρόντος-μέλλοντος, που δημιουργείται μέσω αυτών, αποτελεί και τον πυρήνα της κάθε προσπάθειας εξέλιξης. Σύμφωνα με την ίδια την καλλιτέχνιδα, «… υπάρχει μια αδιάρρηκτη σύνδεση μεταξύ της ύπαρξής μας, και της επιβίωσής μας κατ’ επέκταση, με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του πλανήτη και με όλα τα άλλα οικοσυστήματα που υπάρχουν στον πλανήτη. Είμαστε κομμάτια αυτής της χρονικής αλληλουχίας, είμαστε κομμάτια των γεωλογικών διεργασιών, εξαρτόμαστε από αυτές ως κοινωνίες για την επιβίωσή μας, για την αναπνοή μας».

Kyriaki Goni, Data Garden Blenheim Walk Gallery Leeds Art University 2023 ph Jules Lister.

Το Future light Cone που είδαμε στην Biennale της Βαρσοβίας το 2022, παρουσιάζει εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον, αφού κινείται σε τρεις θεματικούς άξονες, που, αν και φαίνονται αρχικά ασύνδετοι μεταξύ τους, εν τέλει οδηγούν σε έναν νέο τρόπο πρόσληψης του έργου: τη σύνδεση του ευρέως διαδεδομένου δυτικού τρόπου σκέψης και λόγου με το αποικιακό παρελθόν, όταν γίνεται αναφορά ακόμα και στον εποικισμό άλλων πλανητών –σε όλους μας, άλλωστε, δεν φαίνεται παράξενος ο τρόπος αναφοράς σε άλλους πλανήτες, σαν να μας ανήκουν; Έτσι, η γλώσσα, ο τόπος-κόσμος και η ιδεολογία του long Τermism, που επικεντρώνεται στο μακροπρόθεσμο μέλλον του ανθρώπινου πολιτισμού, διαμορφώνουν τους τρεις άξονες του The Future Light Cone, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο τρόπος με τον οποίο γίνεται λόγος για τον Φεμινισμό, σε μια προσέγγιση αντίθετη στον πατριαρχικό, εξορυκτικό χαρακτήρα θέασης του σύμπαντος.

The Future Light Cone, Six Martian Landscapes, tapestry 200 x 140 cm 2022 © Kyriaki Goni.

Η τεχνολογία έχει μια κεντρική θέση στο έργο της Γονή, είτε ως μέσο, είτε ως πεδίο για διερεύνηση και κριτική προσέγγιση. Παράλληλα, όμως, μας αναφέρει: «Δεν διαφωνώ ότι η τεχνολογία μπορεί να συνδράμει σημαντικά στην επίλυση προβλημάτων, αλλά προκύπτουν κάποια ζητήματα τα οποία χρήζουν προσοχής», καθώς, «Η τεχνολογία παράγεται και ελέγχεται από συγκεκριμένα μονοπώλια, ποιος ρυθμίζει τα νομικά, ηθικά, οικονομικά, πολιτικά πλαίσια της χρήσης της τεχνολογίας, ποιος μπορεί να διασφαλίσει ότι οι επιχειρήσεις αυτές θα χρησιμοποιήσουν τα τεχνολογικά εργαλεία που παράγουν προς όφελος των κοινωνιών, επίσης ποιων κοινωνιών;». Την ίδια συγκρατημένη στάση έχει και για τη χρήση της τεχνολογίας για τη σωτηρία του πλανήτη. Και όχι άδικα, αφού η ίδια τεχνολογία είναι ίσως αυτή που ευθύνεται για το περιβαλλοντικό τέλμα στο οποίο βρισκόμαστε. 

Kyriaki Goni solo show Data Garden, Blenheim Walk Gallery Leeds Art University 2023 ph Jules Lister.

Στο έργο της, όπως είδαμε, υπάρχει χώρος για ό,τι απασχολεί όλους μας, και φυσικά δε θα μπορούσε να απουσιάζει η πρόσφατη πανδημία. Το The Portal or Let’s stand still for the whales*, του 2020, πραγματεύεται ακριβώς αυτή την περίεργη συνθήκη στην οποία βρέθηκε ο σύγχρονος άνθρωπος για περίπου τρία χρόνια. «… το έναυσμα είναι το σοκ που ένιωσα στην αρχή της πανδημίας και του lockdown, οι εφιάλτες που είχα για ένα μέλλον δίχως επαφή, η εμπειρία της επικοινωνίας μέσα από πλατφόρμες όπως το zoom», μας λέει η ίδια για το συγκεκριμένο πρότζεκτ, που κατάφερε να εκφράσει τις ανησυχίες όλων μας. 

The Portal or Let's stand still for the whales, video still 2020 © Kyriaki Goni.

Τέλος, στο Perfect love #couplegoals #Aigenerated* ενυπάρχει ο προβληματισμός και η προσωπική παρατήρηση, που ξεκινά από την προσωπική χρήση των κοινωνικών μέσων δικτύωσης αλλά και των νέων εργαλείων παραγωγής εικόνας. Με αυτό τον τρόπο, η Γονή φέρνει κοντά δύο σύνολα δεδομένων που σχετίζονται με τον σύγχρονο έρωτα –η χρήση του hashtag #couplegoal είναι πράγματι επιτυχημένη–, ο οποίος, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι επλήγη επίσης κατά τη διάρκεια της πανδημίας και του «παγκόσμιου εγκλεισμού».

Kyriaki Goni, Perfect Love #couplegoals #AIgenerated, installation shot group show Modern Love, 2023 EMST Photo by Panos Kokkinias.

Κλείνοντας, κρατάμε τις σκέψεις της ίδιας σχετικά με το μέλλον: «Φροντίζοντας το παρόν μπορούμε να οραματιστούμε και να εξασφαλίσουμε ένα μέλλον για το ανθρώπινο είδος, μαζί με τα υπόλοιπα είδη με τα οποία μοιραζόμαστε τον πλανήτη. Θα καταφέρουμε να συνειδητοποιήσουμε αυτή τη λεπτή γραμμή που μας ενώνει όλα ανάμεσα στις χρονικότητες και συγχρόνως να απαρνηθούμε την ανθρωποκεντρική μας σκοπιά; Δεν το γνωρίζω, είμαι γενικά αισιόδοξη εκ φύσεως, αλλά τον τελευταίο καιρό όλο και λιγότερο».

Ευχαριστούμε την Κυριακή Γονή για την επικοινωνία και το υλικό που μας παρείχε. 

*Και τα δύο έργα παρουσιάζονται στο ΕΜΣΤ.

Περαιτέρω ανάγνωση και πηγές:

Για τα έργα που παρουσιάζονται στο ΕΜΣΤ:

KYRIAKI GONI. COUPLE GOALS. Από: emst.gr.

KYRIAKI GONI. PORTAL. Από: emst.gr.

Για την τρέχουσα ατομική έκθεση, NOT ALLOWED FOR ALGORITHMIC AUDIENCES, στο Breeder στην Αθήνα, στο: thebreedersystem.com.

**Περισσότερα για την Κυριακή Γονή, στο: kyriakigoni.com.